Doğacı Zeka

Doğacı Zekâsı

Doğa zekâsı güçlü olan bireyler doğal çevreye bir biyolog edasıyla yaklaşırlar. Hayvanlar ve bitkileri iyi tanır onları belli özelliklerine göre gruplandırırlar. Dağ, taş, kaya, deniz, deprem gibi doğa unsurlarına karşı gayet ilgili ve duyarlıdırlar. Doğal çevreye karşı saygılı onu koruma adına yüksek bir bilince sahiptirler (Saban, 2010).

Avcı-toplayıcı toplumlarda doğa zekâsı önemli bir ayırt edicidir. Hayvanların ayak izlerinden hangi hayvanın geçtiğini, genç mi yaşlı mı olduğunu, hızlı mı yavaş mı geçtiklerini bilir ve bu bilgiler ışığında avlanırlardı. Aynı zamanda bitkileri iyi tanır zararlarını ve yararlarını bilirlerdi. Yaşadıkları bölgenin doğal özelliklerini iyi bilirler böylece hayatta kalma şansları da yükselirdi. Toplumların yaşadıkları kültürle eşleşen bu özellikler ayrı bir zekâ olarak karşımıza çıkar. Aslında bu yetenek tüm insanlarda vardır; fakat burada anlatılan bazı kabilelerde olduğu gibi daha ön plandadır.

Doğa zekâsı çocuklarda küçük yaşlardan itibaren gözlenmeye başlayabilir. Bu tür çocuklar hayvanları merak ederler; kuşları, böcekleri, karıncaları vb. Ağaçlar, çiçekler, bitkiler, taşlar dikkatlerini çeker. Merak ettikleri nesnelerin özelliklerini kolayca öğrenirler. Doğadaki anormal olayları fark eder, benzerlikleri bulur, kıyaslama, karşılaştırma ve çıkarım yapabilirler. Kamp kurmak, doğada yürüyüş yapmak, izci olmak, koleksiyon yapmak (taş, tüy, fosil, böcek, deniz kabuğu vb.) zevkle yapacakları faaliyetlerdendir.

Doğa zekâsı gelişmiş bireyler doğadan daha yüksek verim alabilmek için emek harcarlar. Canlıların doğal yaşam alanlarında olmalarını desteklerler. İnsanın doğadaki rolünü iyi algılar bu rolü yanlış anlayanlara öğretmek için çaba harcarlar. Doğal yaşamın bir parçası olmaktan büyük bir mutluluk duyarlar.

Doğa zekâsının temelindeki kapasiteler şunlardır (Bümen, 2004) :

Doğayı iyi tanıma: Doğayı çok iyi tanımayı ifade eder. Doğadaki renk, koku, ses gibi uyarıcıların nerden geldiğini, nedenlerini iyi bilirler. Açık havada doğal çevre ile baş başa kaldığında, kendini evinde gibi rahat hissetme davranışlarını kapsar.

Bitki örtüsüne duyarlı olma: Doğal bitki örtüsünü iyi tanıma, ayırt edebilme, dünyamıza etkilerini bilmeyi ifade eder.

Canlılar ile iyi ilişkiler kurma: Doğadaki canlıları anlamayı, onlarla ilgilenmeyi; doğal yaşam çevrelerinin bozulmaması ve nesillerinin tükenmemesi için mücadele vermeyi ifade eder.

Doğanın verdiği tepkilere duyarlı olma: Doğanın vermiş olduğu tepkileri algılama ve bu konuda doğaya yardımcı olmayı ifade eder. İnsan ve doğanın birbirlerine etki-tepki olgusunun şuurunda olmayı ifade eder.

Bitki yetiştirme: Bitki yetiştirirken; verimi artırmaya yönelik, hastalıkları azaltmaya yönelik çalışmaları bilinçli bir şekilde yapmayı ifade eder.

Bu zekâya sahip insanlar biyoloji, zooloji, gökbilim, botanik gibi bilim dalları ile ilgilenmekten mutluluk duyarlar.

Doğacı zekâya örnek gösterilebilecek meslekler;

Doğa fotoğrafçıları, çiftçiler, jeologlar, sismologlar, arkeologlar, meteorologlardır.